اقدامات پیش از جراحی و مراقبت‌های پس از آن چیست؟ جراحی یکی از مهم ترین روش های درمانی در پزشکی است که برای درمان بیماری ها، مشکلات یا اختلالات جسمی به کار می‌رود. موفقیت هر عمل جراحی نه تنها به مهارت جراح و شرایط بیمار بستگی دارد، بلکه اقدامات قبل و بعد از جراحی نیز نقش تعیین کننده ای در بهبود سریع تر و کاهش عوارض احتمالی ایفا می‌کنند. اقدامات قبل از جراحی شامل ارزیابی های پیش از عمل، آماده سازی جسمی و روانی بیمار و مشاوره های ضروری با پزشکان متخصص است. این اقدامات به منظور اطمینان از سلامت عمومی بیمار و کاهش خطرات ناشی از عمل انجام می‌شوند. از سوی دیگر، اقدامات بعد از جراحی، که شامل مراقبت های پس از عمل، کنترل درد، پیشگیری از عفونت و تسریع در روند بهبودی می‌شود، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مقاله، به بررسی جامع مراحل مختلف اقدامات پیش از جراحی و مراقبت های پس از آن پرداخته خواهد شد تا با شناخت دقیق تر این فرآیندها، بیماران بتوانند بهترین نتایج را از درمان‌های جراحی بدست آورند.
نکاتی که قبل از عمل باید بدانید چیست؟
شما باید قبل از انجام عمل جراحی برگه هایی را جهت آگاهی از نوع عمل، عوارض احتمالی آن و بیان رضایت از انجام آن امضا کرده و اثر انگشت بزنید. هنگام بستری، همراه بودن یکی از بستگان درجه یک جهت اخذ رضایت الزامی است. در هنگام پذیرش دستبندی که مشخصات و نام پزشک و بخش بستری شما روی آن نوشته شده است، به دست شما بسته می‌شود، لطفا در نگهداری آن کوشا باشید. قبل از انجام جراحی انجام بعضی اقدامات لازم است که مهمترین آن ها عبارتند از:
آزمایشات و مدارک پزشکی
دفترچه بیمه، کپی آن و کلیه مدارک پزشکی که جهت تشخیص بیماری شما می‌باشد: مثل تصاویر رادیولوژی، سونوگرافی،سی تی اسکن، MRI، آزمایشات و کلیه برگه های مشاوره های پزشکی خود را به همراه داشته باشید. پیش از رفتن به اتاق عمل، در صورت لزوم برای شما آزمایش خون، عکس رادیولوژی و نوار قلب انجام خواهد شد.
تمیز کردن ناحیه عمل
به منظور کاهش خطر عفونت، شب قبل از عمل استحمام کنید و موهای ناحیه عمل و اطراف آن را شیو کنید. برای کم شدن خطر آلودگی زخم جراحی، موهای محل جراحی و اطراف آن را با ماشین تراش برقی از بین برده و از استفاده تیغ و ژیلت خودداری کنید، زیرا ممکن است در حین تراشیدن زخم و بریدگی ایجاد شده و راهی برای ورود میکروب ها ایجاد شود. چند ساعت قبل از جراحی باید تمام بدن خود را با آب و صابون بشوید و بعد از آن از هیچ گونه کرم، پماد، لوسیون و موارد آرایشی استفاده نکنید.
ناشتا بودن
به دلیل احتمال تهوع و استفراغ بعد از عمل و برگشت محتویات معده به ریه ها لطفا از شب قبل ناشتا بمانید و سعی کنید شام سبک بخورید و از ساعت 12 شب به بعد هیچ چیزی حتی آب نخورید.
سابقه بیماری و مصرف داروها
در صورت مصرف هرگونه دارو بخصوص آسپرین، وارفارین، و داروها کنترل کننده قند خون، پزشک جراح و پزشک بیهوشی و پرستار را مطلع سازید و داروهایی که مصرف می‌کنید را همراه خود بیاورید. لطفا هر نوع بیمار یا حساسیت دارویی و یا سابقه جراحی قبلی خود، به عنوان مثال جراحی بینی را به پزشک و پرستار بخش اطلاع دهید. با توجه به سابقه پزشکی شما ممکن است قبل از عمل برای شما درخواست مشاوره انجام شود.
سایر نکات مراقبتی که پیش از انجام جراحی نیاز است رعایت کنید شامل موارد زیر می‌باشد:
- کلیه زیورآلات، ساعت و دندان مصنوعی باید خارج شوند، چون در حین عمل جراحی ممکن است، تماس پوست با زیور آلات، باعث سوختگی شود. در صورتی که بستری یوده و روی تخت بی حرکت هستید زیورآلات خود را خارج کنید و تحویل همراه خود دهید، چون بی تحرکی در تخت باعث ورم انگشتان و دستها می‌شود و خارج کردن زیور آلات را با مشکل روبرو خواهد کرد.
- قبل از رفتن به اتاق عمل از خالی بودن مثانه خود اطمینان داشته باشید.
- در صورت استفاده از سیگار سعی کنید 24 ساعت قبل از عمل جراحی از کشیدن سیگار خودداری کنید.
- پیش از انجام جراحی لباس یکبار مصرف مخصوص اتاق عمل (گان) به شما داده می‌شود، که لازم است آن را پوشیده و از پشت ببندید. قبل از آن لازم است تمام لباس های زیر خود را در بیاورید. همچنین با استفاده از کلاه کاغذی یکبار مصرف بطور کامل موی سر خود را بپوشانید.
- اگر ناخن مصنوعی دارید آن را خارج کرده و لاک انگشتان دست و پاهای خود را پاک کنید.
بعد از جراحی چه کارهایی باید انجام دهیم؟
بعد از جراحی، مراقبت های صحیح و انجام اقدامات مناسب می‌تواند به بهبودی سریع تر و کاهش عوارض کمک کند. در اینجا به برخی از مهم ترین اقداماتی که باید پس از جراحی انجام دهید اشاره شده است:
پیشگیری از لخته شدن خون در رگ ها
لخته شدن خون در اندام تحتانی عارضه جدی می‌باشد که ممکن است در حین و بعد از عمل جراحی با آن روبرو شوید. به منظور پیشگیری از آن در حین بهبودی بعد از عمل جراحی و در دوران نقاهت خود بلند شده و حرکت کنید. همچنین در این دوران آب به مقدار کافی بنوشید. یکی دیگر از نکاتی که از لخته شدن خون در رگ ها جلوگیری می‌کند تجویز داروهای تزریقی جلوگیری از تشکیل لخته خون در طول مدت اقامت در بیمارستان پس از جراحی است.
محافظت از درن
درن جراحی لوله های پلاستیکی کوچکی هستند، که بعضی اوقات در جراحی ها مانند لیپوماتیک استفاده می‌شوند. یک سر این لوله ها در حین جراحی توسط پزشک جراح در بدن بیمار قرار می‌گیرد؛ سر دیگر لوله نیز بیرون می‌ماند تا بعد از چند روز توسط پزشک جراح برداشته شود. معمولا چند روز بعد از جراحی لوله از بدن خارج می‌شود. ممکن است پزشک از بیمار بخواهد با درن به خانه برگردد؛ در چنین حالتی نکاتی وجود دارند، که باید رعایت کنید:
- درن ها مانع دوش گرفتن شما نمی‌شوند؛ می‌توانید با احتیاط دوش بگیرید.
- سعی کنید درن را به بخشی از لباس خود سنجاق کنید تا پوستتان کش نیاید یا درن جدا نشود.
- هر روز خروجی ترشحات را بررسی کنید و در صورت زیاد شدن ترشحات با پزشک خود تماس بگیرید.
- سعی کنید کیسه ای که انتهای درن قرار گرفته را همیشه پایین تر از نقطه جراحی قرار دهید، تا ترشحات به خوبی تخلیه شوند.
- بعد از برداشت درن نیز باید یک روز کامل را با پانسمان بگذرانید. معمولا زخم به جا مانده از درن در همین یک روز بسته می‌شود.
- رنگ خروجی درن معمولا مایه ای با رنگ زرد روشن است.
محل برش جراحی
پزشک جراح برای بستن محل برش جراحی از بخیه، گیره فلزی، چسب مایع بافتی (مخصوص بدن) و یا نوار چسب جراحی استفاده می‌کند. شما نیز باید محل جراحی را تمیز نگه دارید و مراقب باشید تا چرک نکند و طبق دستور پزشک پانسمان آن را عوض کنید. هر روز محل جراحی را بررسی کنید تا عفونت نکرده باشد، اگر علائم عفونت را مشاهده کردید، حتما به پزشک خود مراجعه کنید.
سایر مراقبت هایی که بعد از جراحی باید رعایت کنید، عبارتند از:
- اگر جراحی با بیهوشی عمومی انجام شده است، تا چند ساعت نباید چیزی بخورید. بعد از گذشت چند ساعت، می‌توانید با کسب اجازه مشورت پرستار ابتدا مقدار کمی آب بنوشید. در صورتی که تحمل کردید و دچار ناراحتی، تهوع و استفراغ نشدید، می‌توانید به تدریج مایعات بیشتری بیاشامید.
- اگر جراحی با بی حسی نخاعی انجام شده است، تا ۲۴ ساعت سر تخت بیمار نباید بالا باشد و در این مدت باید به پشت خوابیده و به پهلو بچرخید (به علت احتمال ایجاد سردرد بعد از بی حسی نخاعی) زمانی که توانستید در صورت بروز سردرد بعد از بی حسی نخاعی، مایعاتی از قبیل آب میوه، قهوه و نسکافه به میزان ۱۰ تا ۱۵ لیوان بنوشید.
- پس از جراحی وجود سوزش، درد گلو و تهوع، درد ناحیه عمل امری طبیعی است و در صورت تهوع سر را به یک طرف بچرخانید تا ترشحات معده به حلق راه نیابد و به پرستار خود اطلاع دهید.
- هنگام خروج از تخت ابتدا در لبه تخت نشسته و پاها را آویزان کنید اگر سرگیجه ندارید به مدت چند دقیقه کنار تخت ایستاده و سپس راه بروید.
- بسته به نظر پزشک و نوع عمل جراحی می‌توانید تغذیه از راه دهان را شروع نمایید. در این مورد حتما از پزشک خود سوال کنید. ابتدا آب ساده و سپس آب میوه و در صورت تحمل رژیم معمولی بخورید.
- در مورد تعویض پانسمان و زمان کشیدن بخیه ها و استحمام بعد از ترخیص از پزشک و پرستار خود سوال کنید.
